Recente posts

Nieuws

Schrappen salderingsregeling en verbod op terugleverkosten

Lees verder »

Nieuws

Elektrisch rijden: Wat is V2G en V2H?

Lees verder »

Zonnepanelen in combinatie met een warmtepomp en thuisaccu

Nieuws

Zonnepanelen, warmtepompen en thuisaccu: de ideale combinatie?

Lees verder »

Nieuws

De ultieme combinatie van Smart en elektrisch rijden – #1

Lees verder »

IS EEN WARMTENET DE TOEKOMST?

COMFORT, WARMTE EN GEMAK, OF TOCH NIET?

Een warmtenet is een al langer bestaande en toch opkomende methode om een hele wijk duurzaam te verwarmen zonder gebruik van aardgas. Het staat ook bekend als stadsverwarming of blokverwarming. Het komt erop neer dat een grote centrale warmtebron zorgt voor verwarming en warm tapwater voor een groot aantal woningen in een wijk of een stadsdeel.

Via buizen in de grond wordt warm (40 graden) tot zeer warm water (90 graden) naar de woningen in de wijk gebracht. Een warmtewisselaar in de woning zorgt er vervolgens voor dat je die warmte kunt gebruiken om te douchen en de woning te verwarmen.

Er zijn verschillende duurzame energiebronnen die kunnen worden ingezet in een warmtenet:

restwarmte van de industrie;
afvalverbrandingsinstallaties;
biomassa;
aardwarmte (geothermie);
bodemwarmte (i.c.m. warmtepompen).

Er zijn hoge verwachtingen over de uitrol van stadsverwarming. In 2050 zou de helft van de wijken in Nederland op deze wijze van warmte kunnen worden voorzien. Met name in wijken waar veel woningen dicht op elkaar staan (hoogbouw) is een warmtenet rendabel.

De vraag is uiteraard, als je de optie hebt om je woning aan te laten sluiten op een warmtenet, of het dan een vrijwillige keuze is, of dat je door de omstandigheden gedwongen wordt om aangesloten te worden op een warmtenet.

De Nederlandse overheid heeft besloten dat alle Nederlandse woningen uiterlijk in 2050 aardgasvrij moeten zijn. Uiterlijk in 2021 moeten gemeentes een plan hebben om te bepalen hoe en wanneer de wijken in de gemeente van het gas af gaan. Dit kan uiteraard met warmtepompen, maar bijvoorbeeld ook met de uitrol en aansluiting van een stadswarmte in de regio.

Met warmtepompen alleen redden we het niet in Nederland. Het is waarschijnlijk onmogelijk om genoeg duurzame stroom op te wekken om alle huizen elektrisch te verwarmen met warmtepompen. Bovendien zijn niet alle woningen zo goed te isoleren (en ventileren) dat ze geschikt zijn voor een volledige warmtepomp. Daarom zijn er alternatieven nodig voor de omschakeling naar wonen zonder aardgas. Stadsverwarming is één van de mogelijkheden.

Het uitrollen van warmtenetten is mede hierdoor al aan de gang aangezien het om een meerjaren operatie gaat. Gemeenten proberen dit af te stemmen op geplande onderhoudswerkzaamheden, bijvoorbeeld als de straat open moet om de riolering te vervangen of wanneer de gasleidingen in de wijk aan vervanging toe zijn.

Eigenaren van bestaande koopwoningen zijn dan niet verplicht om zich aan te sluiten op stadswarmte. Ze zijn vrij om te kiezen voor een alternatieve warmtebron zoals een warmtepomp of een pelletkachel of waterstofketel. Indien een bewoner besluit om zelf een andere warmtebron te nemen of om de bestaande warmtebron te behouden (cv-ketel), dan worden er geen warmteleidingen tot aan de voordeur ingegraven.

Warmteleidingen die niet worden gebruikt (niet onder druk staan) verouderen namelijk snel. Als er een hoofdleiding van het warmtenet in de straat loopt dan is het op een later moment nog altijd mogelijk om een woning hierop aan te sluiten. De straat ter hoogte van de woning zal hier gedeeltelijk open moeten worden gegraven.

Onderstaande tabel laat zien welke warmtenetten op dit moment operationeel zijn.

HOE DUURZAAM ZIJN WARMTENETTEN?

Er zijn al een aantal netwerken voor stadswarmte in Nederland, waarvan een deel nog aardgas gebruikt. In duurzame stadsverwarming wordt aardwarmte of restwarmte gebruikt, bijvoorbeeld van een elektriciteitscentrale, fabriek of datacenter. Als de warmtebron duurzaam is, levert de stadsverwarming veel klimaatwinst op. Of een warmtebron op basis van biomassa duurzaam is, is een veel gehoorde discussie van de laatste tijd. Feit is dat bij verbranding van hout CO2 en fijnstof vrijkomt, maar dan wel veel efficienter dan in een openhaard, wat niet bijdraagt aan een gezonde leefomgeving. Desondanks gaan de ontwikkelingen op moment van schrijven nog ‘gewoon’ door. Een warmtenet met een duurzame bron zorgt in de huidige omstandigheden naar schatting voor 50 tot 70 procent minder uitstoot van het broeikasgas CO2, vergeleken met iedereen een eigen cv-ketel op aardgas. Er zijn helaas nog geen nauwkeurige cijfers beschikbaar. Hoe duurzaam stadswarmte is, hangt af van:

De warmtebron, bijvoorbeeld restwarmte, biomassa of geothermie (aardwarmte);
De hulp-warmtebron die eventueel bijspringt op heel koude dagen;
Hoe groen de stroom is voor alle elektrische pompen;
De temperatuur van het warme water dat aangevoerd wordt (hoe lager, hoe minder energieverlies tijdens transport).

WELKE DUURZAME WARMTEBRONNEN ZIJN ER ALS BASIS?

Feit is dus dat met de inzet van duurzame warmtebronnen een warmtenet een uitstekende bijdrage kan leveren aan de verduurzaming van de Nederlandse energievoorziening. De volgende warmtebronnen worden op dit moment gezien als duurzaam:

Restwarmte van industrie of afvalverbrandingsinstallaties
Aardwarmte (geothermie)
Biomassa
Bodemwarmte samen met een warmtepomp

Onderstaand overzicht laat goed zien welke bronnen in Nederland gebruikt worden voor het verwarmen via warmtenetten.

HOGE OF LAGE TEMPERATUUR ALS BASIS?

Naast de vraag welke warmtebron de meest duurzame bijdrage levert, verschillen warmtenetten ook van elkaar in de temperatuur die ze leveren. In principe geldt: hoe lager de temperatuur, hoe duurzamer. Maar daarvoor moeten huizen wel goed geïsoleerd zijn. Wat zijn dan de verschillen tussen de verschillende temperaturen die geleverd kunnen worden?

90 GRADEN IS ENERGIEVERSPILLING

Als het warmtenet warm water levert van 90 graden, net zoals een hr-ketel kan, is ieder huis geschikt voor een aansluiting op een warmtenet. Ook al is het slecht geïsoleerd, wat niet bepaald voordelig is voor warmtebehoud in de woning. Nadeel is dat opwekken van deze hoge temperatuur niet zo efficiënt is en er dus veel energie verloren gaat bij het transport naar de woningen.

70 GRADEN IS EEN COMPROMIS

Met verwarmingswater van 70 graden kun je een matig geïsoleerd huis goed verwarmen. Voor een duurzame energievoorziening is een nog lagere temperatuur (minder energieverlies) en betere isolatie wenselijk. Maar in oudere wijken kan een warmtenet van 70 graden uitkomst bieden, daar de isolatie vaak matig is in die woningen.d

50 TOT 55 GRADEN IS DE DUURZAME KEUZE VOOR BESTAANDE WIJKEN

Met verwarmingswater van 50 tot 55 graden is het energieverlies van warmtenetten beperkt. Je huis is geschikt als je isolatie goed is. Maar het hoeft niet van het isolatieniveau ‘bijna energieneutraal’ te zijn. Voor 50-55 graden heb je genoeg aan een goede vloer- en dakisolatie, minimaal spouwmuurisolatie, en HR++ glas in de ramen. Dit isolatieniveau is haalbaar in veel bestaande wijken.

Door de lagere temperatuur zijn je radiatoren misschien niet groot genoeg om je huis warm te krijgen. Op lage temperatuur verwarming lees je hoe je jouw verwarming kunt aanpassen om je woning efficienter te verwarmen.
Voor warm water in keuken en badkamer is wel een extra boiler of naverbrander nodig. Kraanwater, in de boiler, moet minstens eens per week minimaal de 60 graden hebben bereikt om legionella besmetting te voorkomen.

40 GRADEN VOOR DUURZAME NIEUWBOUWWIJKEN

In pas gebouwde of nog te bouwen wijken zijn woningen standaard zo goed geïsoleerd dat ze geschikt zijn voor een zeer lage temperatuur van 40 graden. Ook wijken die een grondige renovatie krijgen, kunnen geschikt gemaakt worden. Bij 40 graden verliezen de leidingen van het warmtenet zelf maar heel weinig warmte. Bovendien kan het warmtenet dan ook restwarmte met een lagere temperatuur gebruiken.

WAT MOET ER GEBEUREN VOOR EEN AANSLUITING OP EEN WARMTENET?

Voordat een woning daadwerkelijk aangesloten is op een warmtenet, zullen de nodige werkzaamheden uitgevoerd moeten worden. Samengevat de aanpassingen op het volgende neer:

Graafwerk
Voor de aanleg is er graafwerk in je straat nodig, ook voor de aansluiting van het net naar je woning
Gasaansluiting verwijderen
De gasaansluiting is niet meer nodig, dus alles kan eruit, inclusief de gasmeter
Plaatsing warmtewisselaar
In je huis komt een warmtewisselaar, die de warmte van het warmtenet doorgeeft aan je cv-leidingen in huis, zonder dat het water uit het net door je radiatoren hoeft te stromen. De warmtewisselaar meet ook je energieverbruik
Aansluiting warmtewisselaar
De warmte die uit de warmtewisselaar komt moet van de meterkast naar de plek waar nu je cv-ketel hangt. Daar is het beginpunt van je cv-leidingen en kan de warmte goed door het hele huis verdeeld worden.
Elektrisch koken
Met het verdwijnen van de gasaansluiting komt er een inductiekookplaat in huis. Dit is de meest zuinige elektrische keuze.
Isolatie en ventilatie
Hoe lager de temperatuur van het water van het warmtenet, hoe belangrijker het is dat jouw huis goed geïsoleerd is. Als je isolatie en ventilatie niet op orde zijn, moet je hiermee aan de slag. Elders op deze site lees je meer over alle isolatie-oplossingen en ventilatie-mogelijkheden om je huis te verduurzamen.
Warm water
Bij een warmtenet met lage temperatuur (40 tot 55 graden) is er een extra verwarmer voor warm water nodig, om besmetting met legionella te voorkomen. Met een boosterwarmtepomp, eventueel in combinatie met een elektrische na-verwarmer in de boiler kan de temperatuur op 60 graden gebracht worden om legionella te voorkomen.

De regeling van de temperatuur in huis gaat zoals je gewend bent met een thermostaat in de woonkamer en radiatorkranen. En je kunt je huidige radiatoren of vloerverwarming gewoon blijven gebruiken, tenzij je een warmtenet hebt op zeer lage (40 graden) temperatuur, waardoor je mogelijk lage temperatuur verwarming nodig hebt.

WAT KOST VERWARMEN MET EEN WARMTENET?

In principe is de energiemarkt in Nederland een vrije markt. Echter, omdat warmtenetten niet overal verkrijgbaar zijn en in bepaalde omstandigheden verplicht afgenomen moet worden, is in de Warmtewet bepaalt hoeveel je ten hoogste betaalt voor de aansluiting op het warmtenet en de warmte.

Op dit moment zijn warmtenetten in eigendom van één aanbieder, waardoor je dus niet kunt kiezen voor een aanbieder (de netwerken zijn nog niet vrij toegankelijk). Je kunt dus niet je eigen energiebedrijf kiezen, zoals bij gas en stroom. Om de consument te beschermen tegen dit monopolie zijn er dus tariefafspraken gemaakt.

Uitgangspunt is, dat de kosten van stadsverwarming in totaal voor een bewoner niet meer mogen zijn dan de bewoner kwijt zou zijn met een eigen hr-ketel op gas. Er zijn in sommige wijken met warmtenetten discussies over of de kosten inderdaad niet hoger zijn.

Bij de vergelijking tellen diverse factoren mee: aan de ene kant de kosten voor het in bezit hebben van een hr-ketel, zoals aanschaf, onderhoud, de gasprijs, de energiebelasting en de vaste kosten voor een gasaansluiting. Aan de andere kant de kosten van de installatie van een warmtenet aansluiting, zoals de aanschaf en installatie van een warmtewisselaar, de netwerkkosten en de prijs van de warmte. Op Autoriteit Consument & Markt vind je de actuele berekening.

Overigens, de afleverset blijft in de meeste gevallen eigendom van de warmteleverancier. De warmteleverancier is dan ook verantwoordelijk voor onderhoud en indien noodzakelijk, vernieuwing van de set. De onderhoudskosten zijn hierdoor inbegrepen in de vaste maandelijkse kosten.

Het spreekt voor zich dat de startkosten bij een nieuwbouwwoning lager zijn dan bij een bestaande woning. Immers, de bestaande woning zal aangepast moeten worden, zodat efficiënt met de warmte omgegaan wordt.

IS EEN AANSLUITING OP STADSVERWARMING VERPLICHT?

Of je verplicht bent je woning aan te laten sluiten op een warmtenet is afhankelijk van in feite 1 factor: heb je een nieuwbouw woning, en ben je daar eigenaar of huurder van?

Eigenaren van bestaande woningen
De Warmtewet kent géén plicht voor eigenaren van bestaande woningen om aan te sluiten op het warmtenet. Ook niet in geval van verbouwing of ingrijpende renovatie.
Eigenaren van nieuwbouw
Huizen in nieuwbouwprojecten kunnen wél verplicht worden aangesloten op een warmtenet.
Huurders
Huurders van woningen hebben te maken met de keuze van hun woningcorporatie. De corporatie is namelijk verantwoordelijk voor de installatie voor verwarming en warm water, niet de huurders zelf.

WELKE AANBIEDERS VAN WARMTENETTEN ZIJN ER?

Nu het aantal warmtenetten zich langzaam maar zeker uitbreidt, is het interessant om te zien wie deze aanbiedt. Hieronder vind je een overzicht van alle leveranciers.