Recente posts

Nieuws

Schrappen salderingsregeling en verbod op terugleverkosten

Lees verder »

Nieuws

Elektrisch rijden: Wat is V2G en V2H?

Lees verder »

Zonnepanelen in combinatie met een warmtepomp en thuisaccu

Nieuws

Zonnepanelen, warmtepompen en thuisaccu: de ideale combinatie?

Lees verder »

Nieuws

De ultieme combinatie van Smart en elektrisch rijden – #1

Lees verder »

NIETS BETERS DAN EEN DUURZAME WARMTEPOMP?

GASLOOS EN COMFORTABEL VERWARMEN

Professioneel warmtepompen installeren betaalt zich terug

Vraag vandaag nog naar de mogelijkheden bij erkende installateurs

Vraag hier offertes aan

Vrijblijvend!

Warmtepompen zijn in trek en staan midden in de aandacht. Dat komt voornamelijk omdat het een erg interessant alternatief is op de cv-ketel en de energierekening flink verlaagt. Dat wil zeggen, als je de toegenomen elektriciteitsverbruik opvangt met zonnepanelen.

Daarnaast is er ook een zeer interessante subsidie beschikbaar voor de aanschaf van een warmtepomp. Ook in combinatie met bijvoorbeeld het isoleren van je woning.

Echter, de juiste werking van een warmtepomp is wel gebonden aan voorwaarden. Zo zal een woning goed geisoleerd moeten zijn, een goede ventilatie moeten hebben en over een lagetemperatuurverwarming moeten beschikken. Kortom, is je woning wel geschikt voor een warmtepomp?

IS JE WONING GESCHIKT VOOR EEN WARMTEPOMP?

Iedere woning is geschikt of kan voorbereid worden op het gebruik van een warmtepomp. Uiteraard zal dat voor de ene woning makkelijker en goedkoper zijn dan de andere. Veel heeft te maken met de huidige staat van de woning. Een nieuwbouwwoning met vloerverwarming is bijvoorbeeld tegen relatief weinig kosten geschikt gemaakt.

Voor een oudere woning zijn er vaak aanvullende isolatiemaatregelen en aanpassing op het verwarmingssysteem nodig. De belangrijkste factoren die invloed hebben op een goede werking van een warmtepomp zijn:

Hoe goed is je woning geïsoleerd
Hoe wordt de woning geventileerd
Hoe wordt je woning verwarmd

1. HOE GOED IS DE ISOLATIE VAN JE WONING

De isolatiewaarde van je woning is misschien wel de belangrijkste factor die van invloed is op een goede werking van een warmtepomp. Als je woning niet of slecht geïsoleerd is dan is je huis niet geschikt voor een warmtepomp. De warmtepomp moet in dat geval te hard werken en het rendement is dan niet gunstig. Dit betekent in de praktijk dat woningen die voor 2000 zijn gebouwd nog niet goed genoeg geïsoleerd zijn.

Hoe goed een woning is geïsoleerd is goed af te lezen aan het bouwjaar van de woning. Sinds 1976 zijn namelijk in het Bouwbesluit ook isolatie-eisen toegevoegd. In de loop van de jaren zijn deze strenger geworden en zijn nieuwbouwwoningen bijna energieneutraal. Daardoor kun je makkelijk uitgaan van onderstaande tabel.

Bouwjaar	Vloerisolatie	Muurisolatie	Dakisolatie	Glasisolatie
< 1925	Slecht	Slecht	Slecht	Slecht
1925 – 1975	Slecht	Slecht	Slecht	Slecht
1976 – 1987	Slecht	Slecht	Slecht	Slecht
1988 – 1992	Slecht	Voldoende	Voldoende	Slecht
1993 – 2000	Voldoende	Voldoende	Voldoende	Slecht
2001 – 2012	Voldoende	Voldoende	Voldoende	Voldoende
2013 – heden	Goed	Goed	Voldoende	Goed

Uiteraard kun je zelf aan de slag gaan met een inspectie van je woning:

Kijk bij de buitendeur en ramen hoe dik je buitenmuur is. Is de dikte van je muur meer dan 24 cm dan is de kans groot dat je een spouwmuur hebt. Kleiner dan 24 cm betekent geen of een te dunne spouwmuur voor isolatie en zul je wellicht extra isolatie moeten aanbrengen. Als er in de buitenmuur afwijkende voegdelen zitten kan de spouw later na-geïsoleerd zijn. Je kunt de inspectie ook overlaten aan een expert. Via het Regionaal Energieloket vindt je eenvoudig vakspecialisten bij je in de buurt.
Dakisolatie is een stuk lastiger te controleren. De beste manier is om te kijken of er doorvoeren of gaten in het dak zitten waar leidingen of afvoeren voor lucht door heen gaan. Bekijk of je deze makkelijk eraf kan halen, zo ja dan kun je in de doorvoer vaak zien óf, en hoeveel isolatiemateriaal is toegepast. Tevens zou je een gaatje kunnen boren in de gipsplaten die aan de binnenzijde van het dak bevestigd zijn.
Het controleren op vloerisolatie of bodemisolatie is eenvoudig te doen door het luik naar de kruipruimte te openen en met een zaklantaarn te kijken of er onder de vloer isolatiemateriaal bevestigd zit, of op de bodem van de kruipruimte is verspreid.
Houd een vlam voor de ramen in de woonkamer wanneer het buiten donker is. De weerspiegeling zegt jou of je dubbel glas hebt, twee vlammetjes, of driedubbelglas (drie vlammetjes). Verandert het vlammetje in de weerspiegeling van kleur? Dan zit er ook nog een reflecterende laag in het glas. Dit betekent vaak dat er HR, HR+ of HR++ glas is toegepast.

2. WELKE VENTILATIE WORDT GEBRUIKT IN JE WONING

Als de woning goed geïsoleerd is dan neemt de natuurlijke ventilatie in de woning af (en dat is ook de bedoeling!). Een goede ventilatie-oplossing zoals een balansventilatiesysteem met warmteterugwinning levert frisse lucht zonder tocht of warmteverlies.

Om met een warmtepomp te kunnen verwarmen wil je zoveel mogelijk koude tocht uit naden en kieren voorkomen. Dat levert immers warmteverlies op. Ook ventilatieroosters en openstaande ramen veroorzaken veel koude tocht in de woning.

Deze koude tocht veroorzaakt temperatuurschommelingen waardoor de warmtepomp gaat pendelen (aan-uit). Dit komt niet ten goede van het rendement en de levensduur van de warmtepomp. Een goed ventilatiesysteem is dus belangrijk wanneer je een warmtepomp overweegt. Het zorgt voor een beter werkende warmtepomp en verbetert het comfort in huis.

Wil je meer weten over de verschillende ventilatieoplossing voor je woning, kijk dan op onze pagina’s over mechanische ventilatie en WTW.

3. WELK VERWARMINGSSYSTEEM HEB JE IN HUIS

Ga je met een warmtepomp verwarmen dan behoud je het verwarmingssysteem met cv-water. Het cv-water dat door het verwarmingssysteem loopt heeft echter wel een lagere watertemperatuur. In plaats van 70C tot 90C, heeft het cv-water een temperatuur van 30C tot 50C. Dat is mogelijk wanneer je woning goed is geïsoleerd. Dat betekent ook dat je de woning met minder verwarmingsvermogen verwarmd kan worden

Standaard radiatoren zijn niet geschikt om op een lage watertemperatuur te verwarmen. Je hebt in dan een ander warmteafgifte systeem nodig. Vloerverwarming (en eventueel wandverwarming) of lage temperatuur convectoren zijn dan het beste alternatief. Lees hier meer over op deze pagina.

Ondertussen kun je ook zelf testen of je woning comfortabel aanvoelt bij een lagere CV-temperatuur. Stel simpelweg je CV-installatie in op 50 of 55C voor enkele dagen en zie of je dit als comfortabel ervaart. Een simpele ingreep, die snel veel duidelijk maakt. Als je wilt, kun je het op dat niveau houden en bespaar je nu al op je stookkosten.

WELKE WARMTEPOMP IS VOOR MIJ GESCHIKT?

Een warmtepomp is verkrijgbaar in verschillende uitvoeringen die gebruik maken van verschillende technieken en ‘energie’bronnen. Een aantal veel voorkomende warmtepompen zijn:

Ventilatie warmtepomp – Deze haalt extra warmte uit de door de ventilatie afgevoerde lucht
Warmtepomp boiler – Vaak gezien in combinatie met een zonneboiler
Buitenlucht warmtepomp – Verkrijgbaar als split of mono unit die energie haalt uit de buitenlucht. Hiervoor wordt een unit buiten de woning geplaatst
Bodem warmtepomp – Gebruikmakend van de relatieve bodemwarmte, of koeling
Lucht-lucht warmtepomp
Hybride warmtepomp

Naast deze warmtepompsystemen zijn er nog meer soorten die van hetzelfde principe uitgaan – het gebruik van een natuurlijke warmtebron. De bovenstaande warmtepompen zijn de soorten die veel in woningen voorkomen.

HYBRIDE OF ALL-ELECTRIC

Een woning is soms nog niet optimaal geschikt om met een all-electric warmtepomp te verwarmen. Bijvoorbeeld wanneer er gebruik gemaakt wordt van hoge temperatuur radiatoren. In dat geval is er bijvoorbeeld in de woonkamer al vloerverwarming maar elders in de woning worden traditionele radiatoren gebruikt. Een hybride warmtepomp (gebruikmakend van de buitenlucht als bron) is dan de meest verstandige optie.

Een volledige elektrische warmtepomp zoals de bodem of buitenlucht warmtepomp heeft geen ondersteuning nodig van een cv-ketel of ander cv-apparaat. Met deze warmtepompen ga je volledig van het aardgas af en verwarm je elektrisch.

Dit levert een flinke besparing op de energierekening maar vraagt ook om een hogere investering. Mits er gebruik wordt gemaakt van zonnepanelen om de hogere elektriciteitsrekening te compenseren en de meterkast geen 35 Ampère aansluitingen heeft om het verhoogde vermogen aan te kunnen.

LUCHT OF BODEM ALS WARMTEBRON OF IS ER NOG IETS ANDERS?

Het rendement van een warmtepomp wordt onder andere bepaald door de warmtebron die gebruikt wordt. Dit is dan ook het grootste verschil tussen de verschillende soorten warmtepompen. Hoe stabieler en warmer de bron, des te effectiever (en goedkoper) deze een woning kan verwarmen. Echter, een stabiele en warme bodembron kost aanzienlijk meer geld dan een warmtepomp die warmte uit de koude buitenlucht moet halen.

De warmtepompboiler en ventilatiewarmtepomp worden aangesloten op een mechanische afzuigsysteem. De ventilatielucht is behoorlijk warm en geeft daardoor het hoogste hoog rendement. Helaas is ventilatielucht natuurlijk beperkt beschikbaar, waardoor je altijd een ander verwarmingssysteem nodig hebt om bij te verwarmen – in veel gevallen is dat een cv-ketel.

WARMTE-AFGIFTESYSTEEM

Naast de warmtebron bepaalt de manier waarop de warmte afgegeven wordt in de woning ook het rendement. Een ventilatiewarmtepomp geeft bijvoorbeeld het warme water af aan de cv-ketel die het daarna opstookt naar een hogere temperatuur. Een soort van hybride dus. Daarmee is dit vaak een oplossing die voor veel woningen toepasbaar zijn.

De warmtepompboiler, die ook gebruik maakt van ventilatielucht, slaat de warmte op in een boilervat voor warm tapwater. Dit is vooral interessant voor grote huishoudens met meer dan 4 personen.

Een hybride, buitenlucht en bodem warmtepomp geeft de warmte af aan het cv-water in het centrale verwarmingssysteem zoals je dat normaal gewend bent. Daarnaast kunnen ze ook de warmte opslaan in een boilervat voor warm tapwater. Daarmee is een aardgasvrij oplossing mogelijk.

Een lucht-lucht warmtepomp geeft de warmte af in de vorm van warme lucht via een soort airco unit in de woonruimte(s). Om een volledige woning te verwarmen worden er nieuwe leidingen (voor koelmiddel) aangelegd en wordt er een ventilatie apparaat in iedere ruimte geplaatst.

Een lucht-lucht warmtepomp heeft als nadeel dat er veel luchtverplaatsing plaats vindt. Vooral bij minder goed geïsoleerde woningen is dit het geval. Dit wordt door veel mensen als minder comfortabel ervaren dan het gebruik van vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren. Daarnaast kan zelfs warme lucht nog ‘koud’ aanvoelen op het moment dat je in de luchtstroom staat of zit.

Al met al kun je onderstaand overzicht als leidraad gebruiken.

	Ventilatie warmtepomp	Warmtepomp boiler	Hybride warmtepomp	All electric warmtepomp (lucht & bodem)	Lucht-lucht warmtepomp
Geschikt voor	Woningen gebouwd na 1979 met mechanische ventilatie	Woningen gebouwd na 1979 met mechanische ventilatie	Woningen gebouwd na 1992 met (deels) lage temperatuur verwarming	Woningen gebouwd na 2000 met lage temperatuur verwarming	(energieneutrale) Nieuwbouw

WELK RENDEMENT MAG IK VERWACHTEN VAN EEN WARMTEPOMP?

Als je aan de slag gaat met de aanschaf en installatie van een warmtepomp, wil je natuurlijk ook weten welk rendement je mag verwachten. Nu is er in ieder geval verschil in rendement tussen een bodemgebonden warmtepomp en een lucht warmtepomp. Maar ook het seizoen is behoorlijk van invloed op het rendement. Daarom is SCOP in het leven geroepen: Seasonal Coëfficiënt of Performance.

Dit is een getal dat de efficiëntie van een warmtepomp over alle seizoenen van een jaar aangeeft (hoeveel warmte kan hij genereren met een bepaald Wattage). Belangrijker nog is eigenlijk het financieel rendement van een warmtepomp. Een efficiënte warmtepomp is belangrijk maar alleen als je dat ook wat in de portemonnee oplevert. Daarom is het ook belangrijk om te kijken hoeveel gas er bespaard kan worden met een warmtepomp systeem.

De Coëfficiënt of Performance, ook wel afgekort COP genoemd, is een getal dat aangeeft hoe efficiënt een warmtepomp werkt. Het geeft de verhouding weer tussen de energie die nodig is om warmte op te pompen uit een bron ten opzichte van de warmte die het systeem produceert. Stel je voor dat je 1 kW aan elektriciteit gebruikt en je hier 4,5 kW warmte voor terug krijgt. Dan betekent dit een rendement van 4,5, oftewel de COP is 4,5.

Over het algemeen kun je stellen dat wanneer de COP van een warmtepomp hoger wordt, de energiekosten ten opzichte van een cv-ketel steeds lager worden. Op het punt van 2,6 betaal je net zoveel voor het gebruik van een cv-ketel (gas) als een warmtepomp (elektriciteit).

De COP wordt gemeten bij een specifieke brontemperatuur (de temperatuur van de buitenlucht of bodem). Er wordt geen rekening gehouden met wisselende temperaturen en het klimaat waarin we leven. Daarom is de SCOP een betere indicatie voor het rendement van de warmtepomp. Met de SCOP is het rendement over een heel jaar berekend inclusief de koude winterdagen waarin het rendement vaak lager is. Dat geeft dus een veel nauwkeuriger beeld van het verwachte rendement.

Met een all-electric oplossing verwarm je de woning volledig elektrisch, zonder gas dus. Dit levert de hoogste besparing op de energierekening (gas is duurder dan elektriciteit, en dat verschil zal alleen maar groter worden), maar vraagt ook een hogere investering. De prijzen in het overzicht hieronder gelden voor een gemiddelde eengezinswoning met een woonoppervlak van 120m² en een gasverbruik van 1.500 tot 2.500 m².

	Ventilatie warmtepomp	Warmtepomp boiler	Hybride buitenlucht warmtepomp	Buitenlucht warmtepomp	Bodem warmtepomp	Lucht-lucht Warmtepomp
Gasbesparing	10-20%	10-20%	60-80%	100%	100%	80-90%
Investering*	€1.100-€2.600	€2.500-€4.500	€2.500-€4.500	€6.000-€10.000	€15.000 – €20.000	€3.500-€5.500
Aardgasvrij	Nee	Nee	Nee	Ja	Ja	Nee
Subsidie	Ja	Ja	Ja	Ja	Ja	Nee
SCOP	4,5	2,8	4,5	4,2	5	4,2
Koelen	Niet mogelijk	Niet mogelijk	Actief	Actief	Passief	Actief

KAN IK OOK KOELEN MET EEN WARMTEPOMP?

Jazeker! Zoals bovenstaande tabel laat zien, kunnen de meeste warmtepompen koelen. Alleen de ventilatiewarmtepomp en warmtepompboiler kunnen dit, om begrijpelijk redenen, niet.

Er zijn 2 manier waarop gekoeld kan worden, passief en actief.

Passief koelen – Dit betekent dat je enkel door het gebruik van de circulatiepomp, aanwezig in de warmtepomp, gebruik maakt van de kou die in de bodem of waterbron zit. Puur door het rondpompen van het relatief koele bodemwater bereik je op een passieve wijze een koelere woonruimte. Bij deze techniek wordt er weinig elektriciteit verbruikt tijdens het koelen, omdat je het water niet verder laat afkoelen.Het voordeel van deze passieve techniek is dat de bron op ‘temperatuur’ blijft. Passief koelen kan met een grond(water) en bodem warmtepompsysteem. Uitgaande van ongeveer 400 uur koelen per jaar, is de schatting dat dit ongeveer €11 op jaarbasis kost.
Actief koelen – Hierbij wordt warme lucht omgezet in koude lucht of koud water. Voor dit proces is de compressor in je warmtepomp wel nodig en dat betekent een hoge vraag naar elektriciteit van de warmtepomp. Een compressor is namelijk een grote energieverbruiker.In principe is dit het ‘normale’ airconditioning proces. Passief koelen kan met een lucht-water en lucht-lucht warmtepompsysteem. Omdat bij actief koelen meer gevraagd wordt van de systemen in de warmtepomp, zijn de kosten hoger. Uitgaande van wederom 400 uren op jaarbasis, kost actief koelen ongeveer €110 per jaar. Let op, dit verandert snel als je meerdere units (1 per woonruimte die je wilt koelen) nodig hebt, aangezien je dan qua uren mogelijk hoger zit.

WAT MOET ER GEBEUREN OM TE KUNNEN KOELEN MET EEN WARMTEPOMP?

Verwarmen èn koelen met een warmtepomp is soms mogelijk met een aanpassing aan je woning of de warmtepomp in je woning. Zo zijn radiatoren niet echt geschikt om te koelen en heb je daar aangepaste radiatoren (lage temperatuur convectoren bijvoorbeeld) of vloerverwarming voor nodig.

Om te kunnen koelen met een buitenlucht warmtepomp heb je vaak een extra module nodig die het mogelijk maakt dat de warmte- of koude-stroom in de warmtepomp omgedraaid wordt. Met een bodem warmtepomp is de koeloptie vrijwel altijd standaard meegenomen bij de installatie.

Koude lucht stijgt, in tegenstelling tot warme lucht, niet op maar daalt juist van boven naar beneden. Daarnaast kan een vloer behoorlijk koud aanvoelen als je in de zomer op blote voeten door het huis loopt. Hou hier rekening mee en overweeg om koude leidingen in bijvoorbeeld het plafond te installeren, zodat kou kan neerdalen in de woonruimte.

WELKE MERKEN WARMTEPOMPEN ZIJN ER?

In Nederland zijn de warmtepompen echt voet aan de grond aan het krijgen, mede door de installatie in nieuwbouwwijken. Bij de vervanging van bestaande CV-ketels is de vraag nog niet zo groot, ook al begint het daar echt vorm te krijgen. Al met al is de markt serieus aan het groeien, met bekende en minder bekende merken. Hieronder vind je een overzicht van de bekendste merken in Nederland. Voor een compleet overzicht verwijs ik graag naar Vakblad Warmtepompen.